Thói quen bật bình nóng lạnh liên tục suốt ngày đêm có thể dẫn đến những rủi ro không lường trước được và biến thiết bị này thành mối nguy hiểm tiềm ẩn cho cả gia đình. Mới đây, vào tháng 12/2023, một vụ nổ bình nóng lạnh đã xảy ra tại phường Hồng Gai (TP.Hạ Long cũ) khi gia chủ không sử dụng, làm phần trần nhà bị hư hỏng nặng. Rất may là không có thương vong.
Các chuyên gia kỹ thuật điện dân dụng cho biết việc duy trì chế độ bật liên tục khiến bình phải hoạt động gần như 24/24, dẫn tới quá tải linh kiện, giảm tuổi thọ thiết bị và tăng nguy cơ chập cháy, phát nổ. Các bộ phận như thanh đốt, cảm ứng nhiệt, lớp cách điện đều bị lão hóa nhanh hơn bình thường. Nếu rơ-le mất độ chính xác, nước quá nhiệt hoặc áp suất tăng đột ngột, bình có thể rò điện, nứt vỏ hoặc phát nổ.
Không chỉ gây mất an toàn, thói quen bật liên tục còn khiến hóa đơn tiền điện tăng mạnh. Theo Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), bình nóng lạnh là thiết bị tiêu thụ điện năng lớn thứ hai trong gia đình, chỉ sau điều hòa. Bộ Năng lượng Hoa Kỳ (U.S. Department of Energy) cũng khẳng định, hệ thống đun nước nóng chiếm trung bình 18% tổng chi phí điện năng hộ gia đình – cao hơn cả tủ lạnh hay máy giặt.
Một nghiên cứu năm 2024 của Liu và cộng sự cho thấy hơn 50% người dùng vẫn bật chế độ ‘đun liên tục’ cho bình nóng lạnh, dẫn đến lãng phí năng lượng đáng kể và rút ngắn tuổi thọ thiết bị. Các chuyên gia khuyến nghị chỉ cần điều chỉnh thời gian bật và giảm nhiệt độ cài đặt, có thể tiết kiệm tới 20–30% điện năng mỗi tháng mà vẫn đáp ứng nhu cầu sinh hoạt.
Các chuyên gia khuyến cáo chỉ nên bật bình tổng cộng 1–2 giờ mỗi ngày, chia đều cho sáng và tối. Trong mùa lạnh, bật bình 30–60 phút trước khi tắm, còn mùa nóng chỉ cần 15–20 phút là đủ.
Để đảm bảo an toàn, người dùng cần thường xuyên kiểm tra và bảo dưỡng bình nóng lạnh. Một số dấu hiệu bất thường cần chú ý như: Bình phát ra tiếng ồn lạ hoặc ù đều, nước nóng yếu, thời gian làm nóng kéo dài, rò rỉ nước ở thân hoặc đáy bình, mùi khét nhẹ quanh ổ cắm hoặc dây nguồn.
Khi phát hiện những dấu hiệu này, người dùng cần ngắt điện ngay lập tức và liên hệ thợ kỹ thuật chuyên nghiệp để kiểm tra, tuyệt đối không tự tháo lắp. Ngoài ra, việc bảo dưỡng định kỳ là yếu tố bắt buộc để đảm bảo an toàn. Các chuyên gia khuyến cáo nên vệ sinh, bảo dưỡng ít nhất 1 lần/năm, hoặc 6 tháng/lần ở khu vực nước cứng, nhiều cặn.
Theo thống kê, các bình sử dụng trên 5 năm mà chưa từng bảo dưỡng có nguy cơ rò điện hoặc cháy nổ cao hơn gấp nhiều lần. Một số hãng sản xuất còn khuyến nghị thay mới sau 7–10 năm sử dụng, đặc biệt khi xuất hiện hiện tượng rỉ sét hoặc nước nóng có mùi kim loại.
