Có thể nói, Quảng Ninh sở hữu kho tàng sản phẩm lưu niệm phong phú, từ những món quà tinh tế, đậm bản sắc văn hóa đến những câu chuyện sâu sắc về vùng đất và con người. Tuy nhiên, để phát huy giá trị của những sản phẩm này, cần sự quan tâm và đầu tư thích đáng.
Là người thường xuyên đưa khách đi tham quan, ông Trần Đăng An, Giám đốc Halour Tour (phường Hạ Long) rất tự hào về các món quà lưu niệm mang đậm sắc màu Vùng mỏ. “Tới một vùng đất, ai cũng muốn tìm hiểu và mang về một món quà đẹp, đặc sắc, kể câu chuyện văn hóa cùng con người nơi đó. Quảng Ninh đang có những sản phẩm như thế” – ông An chia sẻ.
Quảng Ninh có nhiều sản phẩm lưu niệm độc đáo, như than đá, len đan Thượng Yên Công, gốm mỏng Quang Vinh, sản phẩm mây tre đan Hưng Học, ngọc trai Vịnh Hạ Long, thổ cẩm, tranh thêu hay các đặc sản OCOP vùng miền (trà hoa vàng, mật ong, miến dong…). Mỗi sản phẩm đều mang trong mình câu chuyện văn hóa riêng, góp phần làm nên sắc màu vùng Di sản.
Than đá đã được nghệ nhân Quảng Ninh biến hóa thành những tác phẩm nghệ thuật tinh xảo. Tiêu biểu nhất, ở phường Hạ Long có gia đình nghệ nhân Nguyễn Tiến Quyết, hằng ngày ông cần mẫn chạm khắc từng khối than đen óng, tạo hình hòn Trống Mái, thuyền buồm, trống đồng, dáng Vịnh Hạ Long…
Len đan Thượng Yên Công lại gợi sự mềm mại và giá trị nhân văn của vùng non thiêng Yên Tử. Những phụ nữ Dao kiên nhẫn đan móc từng sợi len, tạo nên thú bông, búp bê, móc khóa nhỏ xinh. Mỗi sản phẩm là kết tinh của đôi bàn tay khéo léo, nghệ thuật đan cổ truyền và sức sáng tạo.
Gốm mỏng Quang Vinh (phường Mạo Khê) thể hiện tinh thần sáng tạo của người thợ Quảng Ninh với bình hoa, đĩa bát hay tượng cô gái áo dài, chú Tễu… mỏng nhẹ, tinh xảo, làm từ đất sét trắng và cao lanh vùng Đệ tứ Chiến khu.
Sản phẩm mây tre đan Hưng Học (phường Phong Cốc) giữ nhịp sống riêng, sáng tạo từ vật dụng dân sinh thành mô hình thu nhỏ, giỏ tre, đồ trang trí tinh xảo.
Du khách có thể tìm hiểu và mua sản phẩm mỹ nghệ than đá ở xưởng chế tác than đá Quyết Bình. Sản phẩm len đan Thượng Yên Công có thể được mua tại xưởng len đan Thượng Yên Công. Sản phẩm gốm Quang Vinh có thể được mua tại xưởng gốm Quang Vinh.
Dẫu vậy, nhiều sản phẩm giàu bản sắc vẫn thiếu đầu tư về thiết kế, quảng bá và kết nối thị trường. Phần lớn phát triển nhờ nỗ lực cá nhân, trong khi nhiều làng nghề thiếu thợ trẻ, mẫu mã đơn điệu, giá cao so với hàng công nghiệp. Những món quà mang ‘hồn Quảng Ninh’ kể câu chuyện vùng đất và con người giản dị nhưng sâu sắc, mộc mạc mà tự hào. Tuy nhiên, thiếu gắn kết khiến nghề truyền thống dễ mai một giữa dòng chảy hiện đại.
Trong thời gian tới, để phát huy giá trị của những sản phẩm lưu niệm, các cấp chính quyền và doanh nghiệp cần đầu tư và quảng bá sản phẩm lưu niệm Quảng Ninh, tạo cơ hội cho du khách trải nghiệm và tìm hiểu về văn hóa và con người nơi đây.
