Việt Nam hiện đang là nơi sở hữu 9 Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, 16 di sản văn hóa phi vật thể, và 10 di sản tư liệu được Ủy ban Di sản Thế giới (UNESCO) công nhận. Những di sản thế giới này đã và đang góp phần tích cực vào việc nâng cao hình ảnh của Việt Nam trên thế giới, thu hút khách du lịch và đóng góp vào sự phát triển kinh tế của các địa phương nơi có di sản thế giới tọa lạc.
Mới đây, Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm, Côn Sơn, Kiếp Bạc, trải rộng trên địa bàn các tỉnh Quảng Ninh, Bắc Ninh và thành phố Hải Phòng, đã được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới. Đây là di sản thế giới thứ 9 của Việt Nam, đánh dấu một mốc quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa của quốc gia.
Để quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị của những di sản văn hóa thế giới, Việt Nam đã và đang xây dựng, hoàn thiện khung chính sách pháp luật. Năm 2017, Chính phủ đã ban hành Nghị định 109 về quản lý, bảo vệ di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới ở Việt Nam. Gần đây, Luật Di sản văn hóa năm 2024 đã được Quốc hội thông qua vào ngày 23/11/2024, nhằm tiếp tục hoàn thiện nghị định về quản lý, bảo vệ di sản văn hóa, thiên nhiên thế giới.
Tuy nhiên, công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới vẫn còn nhiều thách thức. Tiến sĩ Nguyễn Viết Cường, Trưởng Phòng Quản lý di tích, Cục Di sản văn hóa, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, cho rằng cần thiết phải tiếp tục hoàn thiện nghị định về quản lý, bảo vệ di sản văn hóa, thiên nhiên thế giới.
Bên cạnh đó, các địa phương sở hữu di sản thế giới cần thực hiện theo các tôn chỉ, mục đích và yêu cầu của UNESCO. TS. Vũ Thị Minh Hương, Nguyên Cục trưởng Cục Văn thư Lưu trữ Nhà nước Việt Nam, Phó Chủ tịch Ủy ban Ký ức thế giới UNESCO Khu vực châu Á – Thái Bình Dương, nhấn mạnh rằng các địa phương cần cố gắng thực hiện theo đúng yêu cầu của UNESCO trong việc bảo tồn và phát huy giá trị.
Một thách thức khác là việc hài hòa giữa bảo tồn di sản và lợi ích kinh tế. Tại Vịnh Hạ Long, Di sản thiên nhiên đầu tiên của Việt Nam được UNESCO công nhận là di sản thiên nhiên thế giới vào tháng 12/1994, địa phương đang lên kế hoạch phát triển thêm nhiều sản phẩm du lịch để đạt được sự cân bằng giữa bảo tồn di sản và lợi ích kinh tế.
Tiến sĩ, KTS Lê Phước Anh, Trưởng khoa Khoa Kiến trúc đô thị và bền vững, Trường khoa học liên ngành và nghệ thuật, ĐH quốc gia Hà Nội, cho rằng cần cân bằng giữa mục đích hiện tại của cuộc sống và bảo tồn di sản. Ông cũng nhấn mạnh rằng bảo tồn di sản không chỉ là bảo tồn công trình di sản được xếp hạng, mà còn phải quan tâm, phát triển môi trường, bối cảnh, quần thể xung quanh các di sản.
Cuối cùng, PGS.TS Phạm Trung Lương, nguyên Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu du lịch, cho rằng cần bố trí nguồn lực cho công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá, thiên nhiên thế giới. Ông cũng nhấn mạnh rằng sự phối hợp liên ngành trong thực hiện và bảo tồn những giá trị văn hoá, thiên nhiên thế giới là rất cần thiết.
