Trong hơn nửa tháng qua, tình trạng nhập lậu thủy sản, đặc biệt là hàu sữa không rõ nguồn gốc từ Trung Quốc, đã bị lực lượng chức năng tại Quảng Ninh phát hiện và xử lý triệt để. Hình thức nhập lậu này không mới, nhưng thủ đoạn ngày càng tinh vi, với các phương thức vận chuyển đa dạng từ đường biển đến đường bộ, sử dụng các phương tiện như bè mảng, xe tải hoán cải hoặc container trá hình.
Vụ việc mới nhất xảy ra vào chiều ngày 14/7 tại vùng biển Tràng Vĩ, phường Móng Cái. Đồn Biên phòng Trà Cổ phối hợp với Đội đặc nhiệm Phòng chống ma túy và tội phạm (PCMT&TP) đã phát hiện một bè mảng thép – xốp không biển kiểm soát, do Lý Văn Xuân (SN 1990, trú tại Móng Cái) điều khiển, đang chở 100 sọt hàu sữa, tổng trọng lượng 4 tấn. Toàn bộ số hàu này được Xuân khai nhận mua từ một người đàn ông Trung Quốc, với mục đích vận chuyển về nội địa để bán kiếm lời mà không có bất kỳ hóa đơn, chứng từ nào chứng minh tính hợp pháp.
Trước đó, trong hai ngày 28 và 29/6, lực lượng Quản lý thị trường tỉnh Quảng Ninh cũng đã thu giữ gần 17 tấn ngao, hàu không rõ nguồn gốc được vận chuyển bằng xe tải vào địa bàn tỉnh. Các đối tượng khai nhận mua gom tại khu vực giáp biên rồi tìm cách tuồn sâu vào nội địa.
Đáng chú ý, loại hàu Trung Quốc đang được bán tràn lan trên thị trường có đặc điểm dễ nhận biết: vỏ ngoài có màu vàng nhạt đặc trưng, kích thước đồng đều từ 4-10 con/kg, thịt dày, béo. Đây chính là điểm thu hút các nhà hàng và quán ăn do dễ chế biến, trình bày đẹp mắt và giá thành rẻ hơn từ 30-50% so với hàu nội địa. Tuy nhiên, theo giới chuyên môn, loại hàu này có một điểm yếu lớn: dễ chết nếu không được bảo quản đúng cách.
Một chủ nhà hàng hải sản tại phường Bãi Cháy cho biết: “Hàu Trung Quốc nhìn thì bắt mắt, đồng đều, lại dễ sơ chế, nhưng nếu để quá 2 ngày là bắt đầu có mùi. Nhiều đơn vị nhập với giá chỉ 15.000 – 25.000 đồng/kg. Nhưng cá nhân tôi thì không dùng, vì không kiểm soát được chất lượng.”
Chị Nguyễn Thị Hương, ở phường Hạ Long, chia sẻ: “Tôi từng mua hàu online về ăn lẩu, thấy to, vỏ vàng đẹp. Nhưng đến lúc mở ra thì có con đã chết, có mùi tanh, không dám ăn nữa. Sau đó mới biết là hàu Trung Quốc. Từ đó tôi chỉ mua hàng ghi rõ nguồn gốc từ Vân Đồn hoặc Quảng Yên.”
Việc thủy sản ngoại tràn vào với giá rẻ, hình thức đẹp đang đẩy người nuôi trong nước vào thế yếu. Anh Nguyễn Văn Thắng, chủ một bè nuôi hàu tại đặc khu Vân Đồn than thở: “Từ đầu tháng 6 đến nay, thương lái mua chậm, giá tụt mạnh, có thời điểm xuống còn 18.000 đồng/kg mà vẫn không bán được. Trong khi đó, các nhà hàng chuyển sang dùng hàu Trung Quốc vì lời nhiều hơn.”
Không chỉ bị cạnh tranh về giá, sản phẩm hàu nuôi tại Quảng Ninh cũng chịu ảnh hưởng về uy tín thương hiệu. Sự trà trộn giữa hàng nội và hàng lậu khiến người tiêu dùng khó phân biệt, kéo theo tâm lý nghi ngại, giảm tiêu thụ trên diện rộng.
Trước diễn biến phức tạp của tình trạng buôn lậu thủy sản, đặc biệt là hàu và ngao từ Trung Quốc, đại diện UBND tỉnh Quảng Ninh cho biết, tỉnh đã triển khai nhiều giải pháp kiểm soát chặt chẽ. Trong đó, giao các đơn vị chủ công như Bộ đội Biên phòng, Quản lý thị trường, Hải quan… cần phối hợp chặt chẽ, tăng cường tuần tra, giám sát tuyến biên giới đường bộ, đường biển và các đầu mối tập kết hàng hóa.
Thực hiện Công điện 65/CĐ-TTg ngày 15/5/2025 của Thủ tướng Chính phủ, trong vòng một tháng, Chi cục Quản lý thị trường tỉnh đã kiểm tra và xử lý 176 vụ vi phạm, thu giữ và tiêu hủy hơn 5,6 triệu con ngao giống, 47 tấn thực phẩm đông lạnh, xử phạt gần 6,9 tỷ đồng.
Lực lượng chức năng cũng tăng cường tuyên truyền pháp luật cho người dân vùng biên, hộ kinh doanh và chủ phương tiện vận tải. Các đội QLTT địa bàn được chỉ đạo giám sát nghiêm các kho hàng, điểm tập kết, chợ đầu mối và ứng dụng công nghệ trong giám sát, truy xuất nguồn gốc.
Đại diện Đồn Biên phòng Trà Cổ khẳng định: “Chúng tôi sẽ tiếp tục tuần tra khép kín, giám sát chặt các khu vực giáp ranh và kiên quyết không để bất kỳ lô hàng nào không rõ nguồn gốc xâm nhập vào nội địa mà không bị phát hiện”.
Trong bối cảnh thủy sản lậu giá rẻ gây áp lực ngày một lớn lên người nuôi trong nước, đặc biệt là tại các vùng trọng điểm như Quảng Ninh, nhiều chuyên gia cho rằng, bên cạnh các biện pháp hành chính, cần có thêm chính sách hỗ trợ sản xuất, quảng bá thương hiệu hàu Quảng Ninh, nâng cao nhận diện và truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Cùng với đó, việc xây dựng một hệ thống phân phối hàu chính ngạch, có chứng nhận nguồn gốc rõ ràng, sẽ giúp người tiêu dùng an tâm và tạo “hàng rào mềm” ngăn chặn hàng nhập lậu len lỏi vào thị trường.
